K vitamini, 1929 yılında Danimarkalı bir bilim insanı olan Henrik Dam tarafından keşfedildi. Dam, tavşanlarda kan pıhtılaşmasının eksikliğini inceleyen bir araştırma yürütüyordu. Araştırması sonucunda, tavşanların kan pıhtılaşması için ihtiyaç duydukları bir madde olduğunu keşfetti ve bu maddeye “koagülasyon vitamini” adını verdi.
K vitamini, vücutta pıhtılaşma sürecini düzenlemeye yardımcı olan yağda çözünen bir vitamindir. Pıhtılaşma, kanın yaralanmalarda durması ve kanamaların kontrol altına alınması için önemli bir mekanizmadır. K vitamini, bu süreçte etkin olan ve protrombin adı verilen bir proteinin sentezini sağlar. Aynı zamanda kemik sağlığı için de önemlidir ve kemiklerdeki kalsiyumun düzenlenmesine katkıda bulunur.
K vitamini, doğal olarak bulunan iki ana formda mevcuttur:
K1 Vitamini (Filoquinon): Yeşil yapraklı sebzelerde, özellikle ıspanak, brokoli ve lahana gibi bitkisel kaynaklarda bulunur.
K2 Vitamini (Menakinon): Bu form, bakteriler tarafından sentezlenir ve fermente edilmiş gıdalarda, süt ürünlerinde ve bazı et ve yumurta ürünlerinde bulunur.
Ayrıca sentetik formları menadion (K3) ile menadioldür.
K vitamini ayrıca bebeklerde doğum sırasında ve ilk günlerde yaşanabilen “yenidoğan kanamaları”nın önlenmesi için de önemlidir. Yenidoğan bebeklerde bağırsaklarında yeterli miktarda K vitamini üretimi olmadığından, doğumdan hemen sonra K vitamini takviyesi yapılır.
K vitamini eksikliği durumunda, pıhtılaşma bozukluğu ve kanamalara yatkınlık ortaya çıkabilir. Bu durum, karaciğer hastalığı, safra kesesi sorunları veya uzun süreli antibiyotik kullanımı gibi faktörlerle ilişkilendirilebilir.
Toksisite
K vitamini genel olarak non-toksik olarak kabul edilmektedir. Genel olarak eritrosit membranlarına toksik etkisi vardır. Yüksek dozda ve uzun süre K vitamini verilmesi sonucu bebeklerde hemolitik anemi ve sarılık gelişebilir.
Kaynakça
Office of Dietary Supplements – National Institutes of Health. (2021). Vitamin K.
Role of vitamin K and vitamin K-dependent proteins in vascular calcification – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11374034/
“The History of Vitamin K” by John W. Suttie (1991). Journal of Nutrition, 121(11): 1895-1902.
